Kijk hier de dienst terug

Weldoener

‘Ik had gewoon iemand nodig’, zo schrijft psychiater Dirk de Wachter in zijn laatste boek ‘Vertroostingen’. Hij schrijft hoe hij tijdens zijn chemokuren in het ziekenhuis snakt naar iemand die even bij hem komt zitten. Aan een poetsvrouw uit verre streken, die elke morgen de zalen komt schoonmaken, vraagt hij om even met hem te praten. ‘Wat ik nodig had, was die eenvoudige, menselijke blik. Een behoefte die ik goed kende, vanuit de theorie, maar ik had me na die nacht zo slecht en ellendig gevoeld dat de ontmoeting met die poetsvrouw uit Tibet me wat beter deed voelen.’

‘Ik ben pas vrij in het gelaat van de ander’, zo schrijft Emmanuel Levinas, de filosoof die De Wachter zo inspireert. ‘Het gelaat toont, net als de naakte gestalte, de menselijke kwetsbaarheid. Het hulpeloze gelaat van mijn medemens haalt me uit mijn zelfgenoegzaamheid’. Gewelddadigheid en tirannie, zo schrijft hij elders, gaan dan ook aan het menselijk gelaat voorbij.

Daarover gaat het komende zondag in die wonderlijke gelijkenis over de arme Lazarus die aan de poort ligt van een rijk mens. Die rijke, zo wil het verhaal, heeft genoeg aan zichzelf. Hij omringt zich met pracht en praal en geniet vooral van zichzelf tijdens zijn royale feesten. Die rijke denkt dat alles om hem draait. Hij meent niemand nodig te hebben. Hij redt het zelf wel. Maar wat hij over het hoofd ziet is Lazarus die vol zweren voor zijn deur ligt. Alleen nog honden zijn er om zijn wonden te likken.

Wat de arme rijk maakt is dat hij een naam heeft: Lazarus, ‘Gods hulp’ betekent zijn naam. Die rijke heeft dus Gods hulp op zijn stoep liggen, maar meent er zonder te kunnen. Zijn God valt vooral samen met wie hij zelf is. Maar het gelaat van de ware ‘hulp Gods’ durft hij niet aan. En daarmee is hij met al zijn rijkdom en successen de beklagenswaardigste mens op deze wereld.

In de Hades wordt het allemaal ontmaskerd. Lazarus zit in de schoot van Abraham en de dorstige rijke smeekt hem om een druppeltje water. Daar moet hij ontdekken dat een leven buiten het gelaat van Lazarus een leven is dat nooit tot zijn recht kan komen.

Op de eerste zondag van de veertigdagentijd is Lazarus even in ons midden. Laten we hopen dat hij ons brengt in de schoot van Abraham. Om weer even te weten waar het om was begonnen.

Ad van Nieuwpoort

Kijk hier het Duinzichtgesprek terug

Op zondag 12 januari ging Ad van Nieuwpoort in zijn serie Duinzichtgesprekken in gesprek met politica en bestuurder Kathleen Ferrier.